MR nasıl çalışır – görüntü nasıl elde edilir ?
MR görüntüleri, çok güçlü bir mıknatıs ve radyo dalgaları kullanılarak elde edilir. Cihazın içine insan vücudu yerleştirilen büyük ve güçlü mıknatıs parçasına “gantry” denir. Gantry içine yerleştirilen insan vücuduna dışarıdan çok kısa süreli radyo dalgaları gönderilir, dışarıdan gönderilen radyo dalgaları kesildiğinde ise insan vücudu dışarıya radyo sinyali gönderir. İncelenecek organın üzerine veya çevresine yerleştirilen “sargı” (coil) olarak isimlendirilen parçalar hem alıcı hem de verici anten olarak çalışır. İnsan vücudundan geri gelen radyo sinyalleri sargılar aracılığı ile toplanır, bilgisayar işleminden geçirilerek, insan vücudunun kesit görüntülerine dönüştürülür.
MR İncelemelerinde inceleme öncesi hazırlık gerekli mi ?
Batın incelemeleri dışında bir ön hazırlık gerekmez. Üst batın veya tüm batın MR incelemeleri için 5 – 6 saatlik açlık yeterlidir. MR kolangiopankreatografi (MRCP) incelemeleri için bir gecelik açlık tercih edilmektedir, acil durumlarda 6 saatlik açlıktan sonra da inceleme yapılmaktadır. Bunun dışında diğer MR incelemeleri için özel bir hazırlık yapılmaz. MR incelemeleri için düzenli kullanılan ilaçların kesilmesi gerekmez.
MR inceleme bölümlerine girerken sorulan soruların amacı nedir ?
MR inceleme odalarında yüksek bir manyetik alan bulunur, bu nedenle MR inceleme odasına girildiği andan itibaren kredi kartlarındaki bilgiler silinir, saatler veya cep telefonları bozulur. Odaya girdiği andan itibaren, cihazın mıknatısı demir veya demir alaşımlarından yapılmış cisimleri kendisine doğru çeker. İnceleme odasına oksijen tüpü, demir veya alaşımlarından yapılmış cerrahi aletler kesinlikle sokulamaz. Üzerinde veya vücudunda ; “Kalp pili (kardiak pace-maker) “Kardiak defibrilatör “Kulağında koklear implant “İltihap nedeniyle orta kulağında MR uyumlu olmayan tüp “Elektronik ilaç pompası “Vücudunda MR uyumlu olmayan anevrizma klipi “MR uyumlu olmayan kalp kapağı “Damarlarında MR uyumlu olmayan stent “Metalik çapak veya mermi çekirdeği “Penil protez “Deriye yapıştırılan ilaçlı bantlar (transdermal nitrogliserin bantları) bulunanlar sağlıklarına ciddi zarar verebileceğinden MR inceleme odalarına – tetkikin yapılacağı odaya – giremez. Refakatçı olarak gireceklerin de aynı tedbiri alması gerekir.
Üzerimdeki veya elbiselerimdeki metalik eşya veya aksesuarlar ne olacak ?
İnceleme yapılacak hastaların üzerindeki – özellikle inceleme bölgesindeki – demir veya demir alaşımlarından yapılmış metalik eşya, fermuar, metalik düğme, etek kancası, saç tokası, kulak küpesi, kolye vs. görüntü kalitesini bozar. Bu gibi durumlarda inceleme odasına girmeden önce incelemeyi yapacak teknisyen, size soyunma odalarında kullanılıp atılan bir elbise giymenizi isteyebilir. Değerli eşyalarınızı varsa bir yakınınıza bırakınız. Yanınızda size refakat eden bir yakınınız yoksa, eşyalarınızı size gösterilen dolaplara koyup, dolabı kilitleyerek anahtarı yanınıza alınız. İnceleme odasına kesinlikle saat, kredi kartı veya cep telefonu ile girmeyiniz.
MR İncelemelerinin yan etkileri nelerdir ?
MR incelemelerinin vücut dokuları veya organları üzerine bilinen bir yan etkisi yoktur. MR incelemeleri dokulara zarar vermez. Vücüttaki yabancı cisim veya tedavi amaçlı takılan protezler yukarıda sayılan nedenlerle zarar görmemesi için araştırılır.
Gebe olanlar MR’a girebilir mi ?
MR incelemelerinin gebeler üzerine bilinen bir zararı tesbit edilmemiştir. Ancak manyetik alanın fetusu nasıl etkildiği bilinmediğinden tedbir olarak gebeler MR odasına alınmaz. Ancak anne hayatını tehdit eden bir hastalık varlığında veya daha nadiren bebekte düşünülen ağır doğumsal anomalileri tesbit etmek için MR incelemeleri yapılabilir. İnceleme sırasında yanımda bir yakınım bulunabilir mi Yukarıda belirtilen tedbirler alınmak şartıyla, MR odasına, inceleme sırasında yanınızda bulunmak üzere bir yakınınız girebilir. MR inceleme odasında bulunmanın sağlığa zararlı bir etkisi yoktur. İnceleme sırasında ağrı duyacak mıyım ? MR ağrısız bir inceleme yöntemidir. Gürültü dışında herhangi bir şey duymazsınız.
MR makinesi iki ucu açık geniş gantry olarak isimlendireln bir mıknatıs ve bunun içerisine giren hareketli bir masadan oluşur. Hasta bu hareketli masaya sırtüstü yatırılır, incelenecek bölgeye “coil” olarak isimlendirilen sargıları yerleştirilir, istenilen bölge tam orta noktaya gelecek şekilde masa gantry içine gönderilir ve inceleme yapılır. İnceleme sırasında sargılardan kısa süreli geçen akımların sebep olduğu gürültü ve takırtı sesleri duyulur. İnceleme sırasında, takırtı seslerinin duyulduğu süre boyunca, hastanın hareket etmemesi gerekir. Yapılacak her hareket tekrarlara ve inceleme süresinin uzamasına sebep olur. MR odasına tetkik sırasında, tetkik süresince hastayı yanlız bırakmamak için, yukarıdaki tedbirler alınmak şartıyla hasta yakınları da girebilir. MR odasında bulunmanın sağlığa zararlı bir etkisi yoktur.
MR cihazları niye gürültü çıkarır ?
MR cihazları içinde manyetik alan şiddetini değiştiren ve gradyent sargıları olarak isimlendirilen sert bir plastik ile kaplanmış sargılar bulunur. Görüntü elde edilirken anahtarlar açılıp kapanır ve gradyent sargılarından çok kısa süreli akım geçirilir. İçinden çok kısa süreli akım geçen sert plastik ile kaplı teller titreştir ve inceleme yapılırken duyulan gürültüler meydana gelir. Cihazın gradyent gücü ne kadar fazla ise işitilen gürültünün şiddeti de o kadar fazladır.
İnceleme ne kadar sürer ?
Her inceleme için farklı düzlemlerde çok sayıda görüntü elde edilir. Her görüntü alımı 10 saniye ile 6 – 7 dakika arasında değişir. İncelemenin tamamlanması da incelenecek bölgeye ve hastanın hareketsiz kalmasına bağlı olarak 15-20 dakika arasında değişir.
Diş dolguları MR incelemesi yapılmasına engel mi ?
Diş dolguları MR incelemesi yapılmasına engel değildir. Ancak beyin veya yüz bölgesi incelemeleri sırasında artefakt olarak isimledirilen görüntü kalitesinde bozulmalara sebep olabilirler. Ağızda çıkartılabilen diş protezleri varsa çıkartılması gerekir.
İnceleme sırasında neden damar içi kontrast madde verilir ?
Her MR incelemesinde damar içi kontrast madde enjeksiyonu yapılmaz. Bazı incelemelerde, inceleme sırasında tetkiki değerlendiren radyolog, hastalık hakkında daha fazla bilgi elde edebilmek ve teşhisi kesinleştirmek için damar içi kontrast madde kullanılmasına karar verebilir. MR angiografi veya hipofiz MR incelemesi gibi bazı MR incelemeleri ancak damar içi kontrast madde verilerek yapılabilir. Genel olarak gadolonyum olarak isimlendirlen MR kontrast maddelerin bilinen ciddi bir yan etkileri yoktur. Çok nadiren kızarıklık gibi hafif allerik reaksiyonlara sebep olabilirler. Bu özellikleri ile röntgen veya bilgisayarlı tomografi tetkiklerinde kullanılan iyotlu kontrast maddelerden ayrılırlar.